ไขข้อสงสัย "เลขบัตรประชาชน 13 หลัก" มีความหมายว่าอะไร

บัตรประชาชน เป็นเอกสารสำคัญที่ต้องใช้ในการทำธุรกรรมต่างๆ ติดต่อราชการ หรือยืนยันตัวตน แต่หลังจากที่ไปทำบัตรประชาชนมาแล้ว เคยสงสัยกันไหมว่า ตัวเลขทั้ง 13 หลักนี้มีความหมายว่าอย่างไร ทำไมแต่ละคนถึงมีเลขไม่ซ้ำกัน? จริงๆ แล้ว ตัวเลขเหล่านี้ไม่ได้ถูกกำหนดขึ้นมาแบบสุ่ม แต่มีการจัดเรียงอย่างเป็นระบบและมีความหมายซ่อนอยู่ ลองมาถอดรหัสความหมายของเลขแต่ละหลักกัน

ความหมายเลขบัตรประชาชน

• เลขบัตรประชาชนหลักที่ 1

เลขบัตรประชาชน

ตัวเลขหลักแรกสุด บ่งบอกถึง ประเภทบุคคล ซึ่งสามารถจำแนกได้ถึง 8 ประเภท ตามหลักเกณฑ์ของกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย 

 

• เลข 1: หมายถึง บุคคลที่มีสัญชาติไทย เกิดตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2527 เป็นต้นไป และได้แจ้งเกิดตามกำหนดเวลา (ภายใน 15 วันนับตั้งแต่วันเกิด)
• เลข 2: หมายถึง บุคคลที่มีสัญชาติไทย เกิดตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2527 เป็นต้นไป แต่แจ้งเกิดเกินกำหนดเวลา (หลัง 15 วันนับตั้งแต่วันเกิด)
• เลข 3: หมายถึง บุคคลสัญชาติไทยและคนต่างด้าวที่มีใบสำคัญประจำตัวคนต่างด้าว ซึ่งมีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้าน (ท.ร.14) มาก่อนวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2527
• เลข 4: หมายถึง บุคคลสัญชาติไทยและคนต่างด้าวที่มีใบสำคัญประจำตัวคนต่างด้าว ซึ่งย้ายเข้าทะเบียนบ้าน (ท.ร.14) ในระหว่างวันที่ 1 มกราคม - 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2527 (แต่ยังไม่มีเลขประจำตัวประชาชนในขณะนั้น)
• เลข 5: หมายถึง บุคคลสัญชาติไทยที่ได้รับอนุมัติให้เพิ่มชื่อเข้าในทะเบียนบ้านในกรณีตกสำรวจ หรือกรณีอื่นๆ เช่น การระบุรายการสถานะบุคคลในทะเบียนบ้านล่าช้า
• เลข 6: หมายถึง ผู้ที่เข้าเมืองโดยไม่ชอบด้วยกฎหมายตาม พ.ร.บ. คนเข้าเมือง หรือผู้ที่เข้าเมืองโดยชอบด้วยกฎหมาย แต่อยู่ในประเทศไทยในลักษณะชั่วคราว (เช่น แรงงานต่างด้าวบางกลุ่ม ผู้ลี้ภัยที่รอการพิสูจน์สถานะ)
• เลข 7: หมายถึง บุตรของผู้ที่เข้าเมืองโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย หรือเข้าเมืองโดยชอบด้วยกฎหมายแต่อยู่ในลักษณะชั่วคราว (ตามประเภท 6) ซึ่งเกิดในประเทศไทย
• เลข 8: หมายถึง คนต่างด้าวที่ได้รับอนุญาตให้อาศัยอยู่ในประเทศไทยเป็นการถาวร (มีใบสำคัญถิ่นที่อยู่ หรือ ใบสำคัญประจำตัวคนต่างด้าว) หรือผู้ที่ได้รับสัญชาติไทยโดยการแปลงสัญชาติ (หลังจากวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2527)

• เลขบัตรประชาชนหลักที่ 2 - 5

ตัวเลข 4 หลักถัดมา คือ หลักที่ 2 และ 3 ใช้ระบุ จังหวัด ที่แจ้งเกิด หรือจังหวัดที่ขึ้นทะเบียนตามทะเบียนบ้าน และ หลักที่ 4 และ 5 ใช้ระบุ อำเภอ/เขต หรือเทศบาล ในจังหวัดนั้นๆ โดยใช้รหัสตามที่กระทรวงมหาดไทยกำหนด ซึ่งรหัสของแต่ละจังหวัดและอำเภอ/เขต จะไม่ซ้ำกัน ทำให้สามารถระบุพื้นที่ภูมิลำเนาเดิมของผู้ถือบัตรได้

 

• เลขบัตรประชาชนหลักที่ 6 - 10

ตัวเลข 5 หลักนี้ (หลักที่ 6 ถึง 10) มีความหมายแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับประเภทบุคคลในหลักที่ 1

• สำหรับบุคคลประเภทที่ 1 และ 2 (เกิดหลัง 1 ม.ค. 2527) จะหมายถึง กลุ่มบุคคลตามประเภท หรือลำดับของ เล่มสูติบัตร (ใบเกิด) ตามที่ออกโดยอำเภอ/เขต หรือเทศบาลนั้นๆ
• สำหรับบุคคลประเภทที่ 3 (มีชื่อในทะเบียนบ้านก่อน 31 พ.ค. 2527) จะหมายถึง เล่มที่ของทะเบียนบ้าน (ท.ร.14) กล่าวโดยสรุปคือ เป็นเหมือนการจัดกลุ่มตามเอกสารหรือลำดับการขึ้นทะเบียน

 

• เลขบัตรประชาชนหลักที่ 11 - 12

ทำบัตรประชาชน

ตัวเลข 2 หลักนี้ คือ ลำดับที่ของบุคคลในกลุ่มประเภทนั้นๆ หรือ ลำดับที่ของบุคคลในเล่มสูติบัตรหรือทะเบียนบ้าน ตามที่ระบุในหลักที่ 6-10 พูดง่ายๆ คือ เป็นลำดับของบุคคลแต่ละคนภายในกลุ่มประชากรที่ถูกจัดไว้ตามหลักเกณฑ์ก่อนหน้า ทำให้สามารถระบุตัวตนของแต่ละบุคคลภายในกลุ่มได้อย่างชัดเจน

 

• เลขบัตรประชาชนหลักที่ 13

ตัวเลขหลักสุดท้ายนี้มีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะเป็น เลขตรวจสอบความถูกต้อง (Check Digit) ของเลขประจำตัวประชาชน 12 หลักแรก โดยคำนวณจากสูตรเฉพาะที่กรมการปกครองกำหนดไว้ หากตัวเลข 12 หลักแรกมีการกรอกผิดพลาด หรือเป็นเลขที่ไม่ได้ออกโดยระบบอย่างถูกต้อง เมื่อนำมาคำนวณแล้ว จะได้ค่า Check Digit ที่ไม่ตรงกับหลักที่ 13 นี้

 

• สรุปบทความ

จะเห็นได้ว่า เลขประจำตัวประชาชน 13 หลัก ไม่ใช่ตัวเลขที่กำหนดขึ้นมาลอยๆ แต่เป็นข้อมูลสำคัญที่ระบุตัวตน ที่มา และภูมิลำเนาเบื้องต้นของผู้ถือบัตรได้อย่างเป็นระบบ ตั้งแต่ประเภทบุคคล สถานที่เกิดหรือขึ้นทะเบียน ลำดับการขึ้นทะเบียน จนถึงเลขตรวจสอบความถูกต้อง การเข้าใจความหมายของเลขเหล่านี้ช่วยให้เราเห็นถึงความสำคัญและระบบการจัดการข้อมูลประชากรของประเทศไทยได้ดียิ่งขึ้น และตระหนักถึงความสำคัญในการใช้เลขบัตรประชาชนในการทำธุรกรรมต่างๆ อย่างถูกต้อง

สำหรับคนที่กำลังมองหาที่ทำบัตรประชาชน เราขอแนะนำ จุดบริการด่วนมหานคร สำนักงานเขตปทุมวัน ที่ศูนย์การค้า MBK Center บริเวณชั้น 5 โซน A ซึ่งเป็นจุดบริการที่เปิดให้บริการในวันจันทร์-ศุกร์ เวลา 10.00-19.00 น. และวันเสาร์-อาทิตย์-วันหยุดนักขัตฤกษ์ 10.00-18.00 น. นอกจากนี้ยังเดินทางสะดวกด้วยรถไฟฟ้า BTS สถานีสนามกีฬาแห่งชาติ ทางออก 3 หรือ 4 ใครกำลังมองหาที่ทำบัตรประชาชนที่สะดวกสบาย มาที่นี่ตอบโจทย์สุด ๆ